Thứ Sáu, 1 tháng 11, 2013

Mua gì khi du lịch Sapa

Thường thì sau một đêm nằm lắc lư trên tàu, hoặc cả một chặng đường ô tô khoảng 350 cây số, bạn đến thị xã Lào Cai, nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt. Sau đó bạn đến thăm Sa Pa, Bắc Hà hoặc những nơi có cảnh quan thiên nhiên hấp dẫn, có đồng bào các dân tộc với muôn sắc màu văn hóa.

Dù bạn ở bất cứ đâu trên thế giới này nhưng đều có chung một đặc tính, là đi đâu xa, khi về đều có quà lạ làm kỷ niệm cho bạn bè, người thân. Vậy Sapa có những món qùa gì để bạn có thể mua về làm quà cho người thân?

Đồ thổ cẩm 

Nếu bạn đến với Sa Pa hoặc Bắc Hà, xin đừng ngần ngại chọn mua những tấm thổ cẩm bày bán ở cửa hàng, trong chợ hoặc đồng bào địa phương mời chào trên đường, giữa phố. Một tấm thổ cẩm bằng bàn tay hay dài hơn gang tay, đó là sản phẩm của các cô gái phải thêu mất nửa tháng. Làm ra một tấm áo, từ khi xe lanh đến lúc hoàn chỉnh bộ trang phục, phải mất vài tháng. Còn bộ váy áo của người phụ nữ, phải trải qua rất nhiều công đoạn. Chỉ cần nhìn bộ trang phục, cũng đủ biết sự cần mẫn, nhẫn nại của họ. 

Với thổ cẩm, người ta quan niệm đồ “sịn” là những tấm hoàn toàn thêu và khâu bằng tay, đường khâu hơi thô, màu sắc được pha trộn trong tấm thổ cẩm hài hoà, hơi tối. Còn đối với những tấm thêu, chắp vải đường khâu bằng náy, màu sắc kết hợp quá rực rỡ, cứng nhắc là đã có sự can thiệp của công nghệ hiện đại, được gọi là đồ công nghiệp. 

Trên thị trường thổ cẩm Sa Pa, Bắc Hà khách du lịch, tham quan là người phương Tây thường tìm mua những đồ làm tay. Khách từ các thành thị Việt Nam đến lại chuộng đồ công nghiệp hơn. Đã là thổ cẩm, thì bản sắc dân tộc thể hiện rất rõ. Nhìn những đồ khâu bằng tay, dù chẳng hiểu gì về văn hoá dân tộc, cũng dễ nhận được ngay. Còn đồ công nghiệp thì rực màu sắc, nhưng bản sắc còn rất ít.


Đồ thổ cẩm làm bằng tay của người dân tộc ở Sapa rất được khách du lịch ưa chuộng.

Đi Sapa nhớ mua “đào rọ” làm quà 

Sa Pa vào hạ lúc nào cũng hấp dẫn người miền xuỗi với những vườn đào trĩu quả trong các bản quanh thị trấn. Quả đào Sa Pa chính hiệu chỉ to gần bằng cái chén mắt trâu, căng tròn, được bao phủ một lớp lông mỏng màu cẩm thạch, pha lẫn những vết màu huyết dụ lấm chấm đen. Vị chua thanh, chát chát, ngòn ngọt, mùi thơm đặc vị không lẫn vào đâu được…

Đào Sa Pa được bán rải rác bên vệ đường thị trấn, nhưng chủ yếu là đưa tới chợ Sa Pa bằng lờ củ, sọt, rọ trên vai người Mông, trên xe thồ; nhiều thì bằng xe ô tô. Đào được xếp hình tháp, nằm phủ kín các vỉa hè phố chợ. 

Nhưng bạn nhớ mua chiếc rọ để đựng đào mang về chứ không nên đựng bằng túi nilông. Nhiều người ngại không muốn mang những rọ đào nên đựng đào bằng túi nilông hay những chiếc thùng giấy, khi về đào hầu như không còn nguyên vẹn dập nát, màu xám xịt…bỏ đi gần hết.


Đi Sapa nhớ mua “đào rọ” làm quà.

Thuốc nam, thuốc lá

Là người sành thuốc, đến với Sa Pa, bạn hãy vào chợ mua các loại thuốc Nam, Bắc mang về làm quà cho người có tuổi hoặc người già. Vào chợ, bạn có thể mua các loại thuốc lẻ vị hoặc đã được chủ hàng gói sẵn thành từng thang đủ vị, đủ loại. Nào những cam thảo, bạch truật, ngũ gia bì, hạt sen, tâm sen, tam thất, đương quy, xuyên khung, bát mộc hương, đỗ trọng... Chủng loại cây, cỏ ở Sa Pa rất phong phú và hầu hết là đầu vị, từ lâu đã nổi tiếng bởi những loài cây cỏ đó chỉ thích hợp với vùng khí hậu này. 

Sơn trà ngâm đường kính đúng công thức vừa bổ, vừa làm thuốc bệnh. 

Mật ong rừng có nhiều đặc dụng, nhưng tốt nhất là đối với người già ho hen, trẻ em còi cọc. 

Rễ cây hoàng liên có hàm lượng tetracilin cao chữa các bệnh phủ lục ngũ tạng, kể cả bệnh đau mắt, bệnh ngoài da. 

Nấm linh chi có bạch linh chi và hắc linh chi tán bột pha trà uống hàng ngày sẽ điều hoà huyết áp, chữa bệnh tim mạch, thậm chí ngăn ngừa bệnh ung thư.


Thuốc nam, thuốc lá làm quà cho người cao tuổi.

Các vị thuốc của Sa Pa ngày nay không chỉ thu hút được sự chú ý của khách du lịch trong nước và các nước lân cận mà còn gây được sự chú ý của các du khách từ phương Tây đến với Sa Pa.
 

Thổ cẩm, món quà của Sa Pa

Ngoài váy áo truyền thống của các dân tộc, thổ cẩm Sa Pa hiện nay đã có đủ kiểu dáng và đa dạng như ba lô, túi khoác, khăn, túi xách, ví, mũ, vòng đeo tay, gối, hài…, với hoa văn tinh tế từ các loại hình học cổ, muôn hình muôn vẻ. Chúng hoàn toàn do bàn tay khéo léo, tài hoa của chị em người Mông, người Dao ở đây tạo nên.
 
Đặc biệt, ở bản Tả Phìn, trước đây bà con đều tự dệt lấy quần áo bằng những sợi lanh trên rừng. Những em bé gái lên 7 – 8 tuổi đã biết tước lanh thoăn thoắt. Trong bản, hầu như lúc nào cũng thấy tiếng lách cách thoi đưa. Đôi bàn tay của những người phụ nữ Mông, Dao đảm đang lúc nào cũng xanh ngắt vì nhuộm chàm. Ngay cả trai bản ở đây, khi chọn vợ họ cũng chọn những cô gái biết thêu thùa, đảm đang.

Nhưng đến đầu thập kỷ 90, nhiều gia đình, thôn bản ở Sa Pa đã cất khung cửi vì quần áo dệt may công nghiệp tràn về, bày bán khắp chợ cùng quê mà giá cả lại phải chăng, màu sắc đa dạng. Nghề dệt thổ cẩm đã gần như bị mai một. Mãi đến năm 1998, ngành du lịch phát triển, khách du lịch nước ngoài đến Sa Pa ngày càng nhiều thì nghề dệt thổ cẩm mới được hồi sinh. 
 
Riêng ở bản Tả Phìn, với sự giúp đỡ của UBND huyện Sa Pa, Câu lạc bộ dệt thổ cẩm được thành lập. Đây là CLB do Hội Phụ nữ phụ trách nên thu hút rất đông chị em trong bản tham gia. Sản phẩm làm ra ngày càng đắt hàng vì có thị trường. Nhất là từ khi huyện Sa Pa đưa loại hình du lịch bản làng vào phục vụ du khách, thổ cẩm ở đây càng nổi tiếng, không chỉ tạo việc làm cho chị em lúc nông nhàn mà còn tăng thu nhập, ổn định cuộc sống.

Đến Sa Pa, chúng ta có thể bắt gặp hình ảnh chị em phụ nữ tranh thủ dệt vải, thêu thùa ở bất cứ đâu. Chúng tôi xin ghi lại một số hình ảnh độc đáo này. 



Mua bán thổ cẩm ở chợ Sa Pa



Trẻ em người Mông đứng bán hàng ở cổng chợ Sa Pa



Tụ tập thêu thùa bên bếp lửa ở bản Tả Phìn



Phụ nữ người Dao với sản phẩm thêu tay



Từ người già đến thiếu nữ đều chăm chú với đường kim mũi chỉ



Thêu trong khi đứng chờ khách ở đầu bản Tả Phìn



Bán thổ cẩm cho du khách nước ngoài.
 
 

 

Thổ cẩm Sa Pa

Chợ phiên Sa Pa không đơn thuần là nơi trao đổi buôn bán hàng hóa, mà còn là nơi để mọi người gặp gỡ, thanh niên nam nữ hẹn hò, giao duyên. Ở những phiên chợ này, thể hiện được một phần đời sống văn hóa đặc trưng của bà con vùng cao. Đến Sa Pa, khách có thể tham gia những phiên chợ tại thị trấn Sapa hay những chợ phiên Bắc Hà, chợ Cốc Ly tại huyện Bắc Hà để tham quan và mua đặc sản.

Tại những phiên chợ, trước hết du khách sẽ được ngắm những sắc màu rực rỡ từ y phục của những thiếu nữ các dân tộc Mông, Nùng hay Dao đen, Dao đỏ. Cách mua bán của người dân nơi đây vẫn còn nhiều nét thuần phác. Chợ phiên có nhiều sản vật lạ mắt như rượu của người Mông bản Phố. Tuy nhiên, ấn tượng nhất vẫn là những sản phẩm thổ cẩm được dệt từ đôi tay của những người phụ nữ các dân tộc theo phương pháp thủ công.



Ngày nay, thổ cẩm Sa Pa đã được cải tiến nhiều về kiểu dáng, chất lượng và được xuất khẩu sang cả các thị trường ngoài nước như Mỹ, Pháp, Đan Mạch...

Ngoài những bức tranh to tả phong cảnh núi non, đất người và con người vùng cao, du khách còn có thể mua ba lô, túi khoác, khăn, túi xách, ví, áo, mũ, vòng đeo tay... bằng thổ cẩm.

Thổ cẩm Sa Pa cuốn hút du khách bởi các họa tiết cây cỏ hoa lá, chim muông sắc sảo, tinh tế. Những đường nét hoa văn thể hiện trên tấm thổ cẩm rất độc đáo, đặc trưng nét văn hóa các dân tộc ở Sa Pa. Du khách cũng có thể mua sản phẩm thổ cẩm Sa Pa trong hành trình thăm các buôn làng. Nếu muốn tìm những sản phẩm đa dạng hơn, du khách hãy đến các cửa hàng bán đồ lưu niệm ở thị trấn Sa Pa.

ẤN TƯỢNG VỀ SẮC MÀU VÀ CON NGƯỜI SAPA

Nếu được chọn một màu sắc để nói về Sapa, bạn sẽ chọn màu gì? Màu xanh lá của cây cỏ hay màu vàng khi lúa chin của những thửa ruộng bậc thang…Với tôi, Sapa ấn tượng không chỉ màu của mây, của núi, của trời đất, của hoa lá, cỏ cây mà tôi bị choáng ngợp bởi màu sắc trang phục đồng bào các dân tộc nơi đây như Mông, Dao, Giáy & nét đẹp của những tâm hồn Sapa.

Màu chàm, màu đỏ của áo quần tràn ngập thị trấn Sa Pa. Từ những người già nhất đến những em bé nhỏ đều tuân thủ rất nghiêm ngặt văn hoá rất cầu kỳ từ đầu đến chân và đặc sắc đến từng hoạ tiết hoa văn, đến từng đường kim, mũi chỉ. Thấp thoáng trong sương, những người phụ nữ đeo gùi đang cắm cúi bước. Những chiếc khăn sặc sỡ trên đầu và những bộ váy áo đủ sắc màu rực rỡ làm thành những nét chấm phá sinh động trên đường phố .


Sự khách biệt về trang phục của các dân tộc ở sapa

Người H’Mông trắng mặc những trang phục có hoa văn sặc sỡ. Các cô gái Dao đỏ đội khăn đỏ đính tua rua đỏ. Người H’Mông đen đội khăn đen, áo đen, quần đen ngắn đến đầu gối, chân quấn xà cạp đen. Người Sa Pó mặc váy hay quần dài, áo ngắn viền hoa văn… Họ đi bán hàng hóa và thổ cẩm, mua lại những đồ dùng cần thiết. Mỗi dân tộc có một kiểu trang phục riêng. Nhìn quần áo có thể hiểu được đấy là dân tộc nào, nhà giàu hay không, phụ nữ trong nhà khéo tay hay vụng.

Sự chăm chỉ của người dân Sapa



Trong khung cảnh yên bình của miền núi hoang sơ, ta còn gặp các cô gái ngồi bên hiên nhà, chăm chỉ may thêu. Thấy khách lạ, các cô vui vẻ tươi cười. Các em bé thơ ngây khoác trên vai những chiếc túi nhỏ , những chiếc vòng đi chào mời Du Khách : “ mua giúp tôi, mua giúp tôi chỉ 1 đô thôi “ những âm thanh phát ra làm cho tôi có một chút xao lòng … không phải thương hại mà tôi nhìn thấy trong những tâm hồn nhỏ bé kia là cả một con người chăm chỉ, cần mẫn giúp gia đình trong cuộc mưu sinh.

Sapa luôn chào đón bạn:

Sa Pa sẽ đón bạn bằng những tia nắng yếu ớt vất vả xuyên qua tầng sương mù chỉ đủ để soi rõ mấy mét đường trước mặt. Nhưng trong thoáng chốc, như có ai đó lấy tay gạt hết đám mù và kéo cả tầng mây trắng về ngang qua khu nhà thờ cổ, để Sa Pa bừng lên trong nắng vàng rực của mùa thu miền núi. Vậy còn chơ gì nữa, hãy bắt đầu hành trình du lịch khám phá Sa Pa và tìm kiếm màu sắc mà bạn yêu thích tại nơi đây và bạn sẽ có được những trải nghiệm thú vị cho mình.

TRẢI NGHIỆM THÚ VỊ KHI ĐI DU LỊCH SAPA - TẮM LÁ THUỐC CỦA NGƯỜI DAO ĐỎ

Sapa một vùng đất khiêm nhường, lặng lẽ nhưng ẩn chứa bao điều kỳ diệu của cảnh sắc thiên nhiên. Chìm trong làn mây bồng bềnh thị trấn Sa Pa như một thành phố trong sương huyền ảo, vẽ lên một bức tranh sơn thủy hữu tình. Nơi đây, có thứ tài nguyên vô giá đó là khí hậu trong lành mát mẻ, mang nhiều sắc thái đa dạng. Tuy nhiên, ngoài việc đến với Sapa để khám phá vẻ đẹp muôn màu, bạn hãy thử một trải nghiệm mới lạ ở nơi đây đó là dịch vụ tắm lá thuốc của người Dao đỏ.

Bài tắm lá thuốc cổ truyền của người Dao đỏ ở Sapa



Bản làng của người Dao đỏ thường nằm cheo leo nơi lưng chừng núi cao. Cuộc sống lại gắn liền với rừng già nên người Dao vốn giỏi nghề thuốc. Không biết từ khi nào mà các thế hệ người Dao từ đời này sang đời khác truyền nhau một bài thuốc tắm cổ truyền kì diệu từ các loại thảo mộc để chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe. 
Cứ vào ngày cuối cùng của năm, người Dao lại lên rừng hái lá thuốc nấu nước tắm cho cả nhà. Và bất kỳ khi nào làm việc nhiều, thấy cơ thể mỏi mệt, thời tiết thay đổi, nhức đầu, đi đường xa, đau chân, đau tay… đều tắm lá thuốc. Truyền thống từ rất lâu đời được gìn giữ tới tận bây giờ và các cây thuốc tắm đã trở thành một đặc trưng của người Dao ở Sapa



Bài thuốc tắm này phải sử dụng nhiều loại thảo dược. Thường một lần tắm ít cũng phải hơn 10 loại, còn nhiều phải hơn 120 loại thảo dược. Tùy từng loại thảo dược mà cách chế biến khác nhau. Có loại được phơi hoặc sao khô, có loại phải để tươi nguyên. Không phải ai cũng lên rừng hái lá thuốc được. Những bà mế người Dao ở Sapa nắm giữ bí quyết bốc thuốc cổ truyền rồi truyền dạy cho con gái nhận mặt cây thuốc. Những người phụ nữ đeo gùi lên vai, cầm con dao quắm, thoăn thoắt leo lên sườn núi lưng nhà mình để lấy lá thuốc. Có cây ở trên rừng nhưng cũng có cây được trồng trong vườn nhà.



Lấy đủ các cây thuốc, họ chặt nhỏ và cho vào một chiếc nồi lớn. Nồi thuốc tắm được đun sôi bằng củi, sau đó, được đổ vào cái thùng gỗ tròn trong căn phòng tắm (dành cho khách) ghép bằng gỗ mảnh. Tuỳ lượng nước tắm mà bốc thuốc nhiều hay ít. Thuốc được đun liên tục trong vòng từ 3-4 tiếng, cho thứ nước cốt màu nâu đỏ có mùi thơm ngào ngạt. Nước cốt này được pha với nước ấm theo tỷ lệ 2-98% thành nước tắm. Nước tắm phải giữ ở nhiệt độ 30-37 độ C thì mới phát huy tác dụng.

Trải nghiệm mới lạ và thú vị của du khách

Khi bắt đầu tắm lá thuốc, bạn sẽ có cảm giác tê rát xuất hiện trong vài phút đầu do nhiệt độ của nước. Tiếp đó, mùi lá thuốc xông lên mũi, lên mắt, lên miệng làm ta thoáng khó chịu vì mùi lạ. Nhưng ngay lập tức, mọi giác quan rơi vào trạng thái bồng bềnh và êm ái. Mồ hôi rịn trên trán. Các cơ bắp như một sợi dây được nới lỏng. Sảng khoái, thư thái và nhẹ bỗng là cảm giác khi bước ra khỏi thùng tắm.
Bài tắm lá thuốc của người Dao đỏ ở Tả Phìn- Sapa có khá nhiều công dụng. Dùng để chữa các bệnh đau nhức cơ, xương, khớp, cảm cúm, ngứa, táo bón, đinh nhọt; hoặc để tăng cường thể lực cho phụ nữ sau khi sinh, người sau khi ốm. Người lao động nặng nhọc, mệt mỏi, sau khi tắm thấy cơ thể nhẹ nhõm, tinh thần sảng khoái, sức khoẻ được hồi phục.



Thuốc tắm của người Dao đỏ không chỉ đơn thuần là một phương pháp chăm sóc sức khoẻ của người dân tộc, mà còn là một yếu tố cấu thành bản sắc văn hoá của người Dao.

Bài tắm lá thuốc cổ truyền của người Dao đỏ đã trở thành một sản phẩm du lịch giàu bản sắc văn hoá độc đáo, làm tăng thêm sức hấp dẫn cho thị trấn du lịch Sa Pa với du khách bốn phương, khiến ai cũng muốn quay lại lần sau.

THỔ CẨM SAPA - ĐỘC ĐÁO SẮC MÀU VĂN HÓA

Sapa - điểm du lịch có quá nhiều điều hấp dẫn du khách. Bạn có thể đến Sapa để cảm nhận vẻ đẹp khiêm nhường, lặng lẽ nhưng ẩn chứa bao điều kỳ diệu của thị trấn bồng bềnh trong mây nhưng Sapa còn một sự quyến rũ không thể cưỡng lại, đó là sắc màu văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc thiểu số ở đây mà tiêu biểu được thể hiện trong những sản phẩm thổ cẩm đặc sắc và tinh tế.

 
Thổ cẩm là một món quà không thể thiếu được cho du khách mỗi lần đặt chân tới điểm du lịch Sa Pa. Ðối với người dân tộc vùng cao, thổ cẩm không chỉ để dùng trang trí, tô điểm thêm cho sắc đẹp mà còn là vật kỷ niệm của tình yêu, trong ngày cưới của các đôi trai gái. Những đường nét hoa văn thể hiện trên tấm thổ cẩm là những tinh hoa của nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc làm cho thổ cẩm Sa Pa không thể hoà lẫn được với bất cứ sản phẩm thổ cẩm của vùng nào.


Thổ cẩm là một món quà không thể thiếu được cho du khách mỗi lần đặt chân tới điểm du lịch Sa Pa.
Với những người phụ nữ Mông, Dao chỉ với đôi bàn tay và cây kim sợi chỉ họ đã có thể tạo ra những tấm thổ cẩm rực rỡ sắc màu với những hoạ tiết trong sáng, gần gũi với thiên nhiên, đời sống con người bản địa, đó là hoa lá, chim muông, cỏ cây, trời mây.

Thêu đồ thổ cẩm - Nét văn hóa đặc săc
Việc thêu đồ thổ cẩm dùng trong sinh hoạt hàng ngày là công việc không thể thiếu, nếu người phụ nữ không biết dệt vải, thêu thùa cũng có nghĩa cả gia đình sẽ không có quần áo để mặc. Đó là các kỹ năng rất quý giá và đã có cội rễ sâu xa qua quá trình phát triển đã trở thành một nghề truyền thống.


Thêu đồ thổ cẩm đã trở thành một nghề truyền thống.

Các bé gái được làm quen với nghề thêu trước khi đến trường học chữ, do đó khi còn học phổ thông, các em đã được các mẹ các chị dạy cho cách thêu, cách chọn sợi, chọn vải, cách tìm cây lấy màu cũng như kỹ thuật pha màu, phối màu sao cho đẹp, cho vừa mắt mọi người. Sản phẩm thêu cũng là thước đo đánh giá sự khéo léo, cần cù của người phụ nữ đảm đang.

Nhờ sự độc đáo, mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc của các sản phẩm thổ cẩm, ngày càng nhiều du khách thập phương biết đến mảnh đất và con người Sapa, đặc biệt là du khách nước ngoài, ngành du lịch theo đó cũng phát triển ngày càng mạnh.