"Phượt" là khái niệm xuất hiện trên báo chí và cộng đồng mạng nước ta trong khoảng mười năm trở lại đây và được hiểu nôm na là "du lịch bụi", dành cho những người say mê đi và tự mình vượt qua khó khăn, khám phá những miền đất mới lạ, không sử dụng dịch vụ tiện nghi hay mua tua du lịch trọn gói.
"Phượt" mang lại những ý nghĩa tích cực nhất định đối với giới trẻ, giúp nâng cao hiểu biết về văn hóa, cảnh đẹp, con người ở khắp nơi; rèn luyện nghị lực và ý chí bản thân, tăng cường kỹ năng sống, giải tỏa áp lực. Bên cạnh đó, nhiều cộng đồng "phượt" còn tích cực kết hợp với công tác xã hội, làm từ thiện, giúp đỡ lẫn nhau. Tuy nhiên, mọi thứ đều có mặt trái của nó. Không ít bạn trẻ hiện nay coi "phượt"chỉ đơn giản là một cách để thể hiện sự sành điệu, hợp thời, phô trương bản thân trên mạng xã hội. Một số khác có nhiệt huyết và tinh thần mạo hiểm song lại quá chủ quan, liều lĩnh, thiếu hiểu biết. Với những trường hợp đó, "phượt" không hề giúp họ thật sự trải nghiệm và lớn lên mà chỉ là những cuộc dạo chơi hời hợt, đôi khi còn ẩn chứa những hiểm nguy, bất trắc đối với sức khỏe và tính mạng.
Với dân "phượt" trong nước, những địa danh càng xa, càng hiểm trở càng có sức hấp dẫn, chẳng hạn như vùng Tây Bắc, Đông Bắc, rừng núi, biên giới, địa đầu... Nhưng cũng trong những chuyến hành trình ấy, năm nào cũng có những sự cố đáng tiếc xảy ra. Nhẹ thì ngã xe, hỏng xe, tắc đường, nặng thì đau ốm, gặp mưa lũ. Buồn hơn nữa là có những thanh niên còn rất trẻ, gia đình yêu thương, tương lai rộng mở nhưng đã vĩnh viễn ra đi chỉ trong một phút bất cẩn trên đường "phượt". Hai tháng trước, dư luận bàng hoàng vì vụ một nam sinh viên mất tích trong chuyến leo đỉnh Phan-xi-păng, mặc dù chính quyền địa phương và mọi người đã tích cực tìm kiếm, tuy nhiên tới giờ vẫn bặt vô âm tín. Đau xót và cảm thông, song khi truy xét nguyên nhân vụ việc, người ta cũng phải đặt câu hỏi tại sao trong môi trường xa lạ và khắc nghiệt như thế mà bạn trẻ ấy lại dám tách đoàn để đi trước một mình và tại sao mọi người còn lại trong nhóm không ngăn cản. Bài học được rút ra là ý thức cẩn thận, bám sát tập thể, luôn ghi nhớ và tuân theo các nguyên tắc giữ an toàn không bao giờ là thừa. Song, cái giá phải trả đã quá đắt.
Còn đối với dân "phượt" ra nước ngoài, vốn ngoại ngữ là yêu cầu tối quan trọng, ít nhất cũng phải thông thạo ngôn ngữ phổ biến như tiếng Anh hoặc tiếng Trung. Tiêu chí tiếp theo là tiết kiệm cao nhất chi phí bằng cách săn vé máy bay hay vé tàu khuyến mại, tận dụng các dịch vụ giá rẻ hoặc miễn phí như ở nhờ nhà dân bản địa, cắm trại trên đường. Nếu có kế hoạch đi nhiều quốc gia, nhất thiết phải tìm hiểu kỹ càng về thủ tục xuất cảnh, nhập cảnh tại những nơi đó. Thậm chí chu đáo hơn là ghi chú rõ địa chỉ của Đại sứ quán, cơ quan y tế, an ninh... và học hỏi một số nét văn hóa đáng chú ý trong giao tiếp, ứng xử của họ để có thể xử lý mọi vấn đề xảy ra. Không thể loại trừ những tình huống như bị trộm cắp, bị cướp giật dẫn đến mất đồ, mất tiền và nhất là hộ chiếu. Tai hại hơn là bị tai nạn, đổ bệnh nơi xứ người, hoặc bị lừa đảo, bắt cóc. Viễn cảnh xin việc làm thêm để trang trải cho chuyến đi cũng không hề dễ dàng như nhiều người từng nghĩ, bởi hầu như không có công việc nào dành cho khách vãng lai chỉ có hộ chiếu du lịch và thời gian lưu trú ngắn. Bởi vậy mới có chuyện một số dân "phượt" Việt Nam làm việc bất hợp pháp, khi bị phát hiện phải trốn chui lủi, có khi bị chính quyền sở tại bắt giữ nhiều ngày và cưỡng chế về nước.
Giới trẻ gần đây đang xôn xao tranh luận về tính xác thực trong những chuyến "phượt" qua 25 quốc gia của một cây viết trẻ mới 21 tuổi kể lại trong cuốn nhật ký hành trình vừa được xuất bản. Chính người viết cũng từng thừa nhận, đó là một chuyến đi "bằng niềm tin", không kế hoạch, không người quen thân, không nguồn hỗ trợ tài chính. Không ai có thể phán xét nhân vật chính vì việc dám nghĩ dám làm và bản lĩnh vượt qua chừng ấy chông gai, truyền cảm hứng cho nhiều người khác. Song, điều đáng nói ở đây là sự minh bạch, chính xác trong những gì được chia sẻ rộng rãi bởi dân "phượt" và cộng đồng mạng đã chỉ ra nhiều điểm vô lý, thiếu thực tế trong đó. Có thể khích lệ khi con người muốn ra nước ngoài để trải nghiệm chân trời rộng lớn, cuộc sống muôn màu, nhưng sẽ thật sự nguy hiểm nếu niềm đam mê ấy được xây dựng chỉ bằng giấc mơ và ảo tưởng mà thiếu đi những hiểu biết cơ bản, thiếu tính toán, thiếu tôn trọng sự an toàn của bản thân và bạn đồng hành. Bởi không phải ai cũng luôn gặp may mắn, không phải ở đâu cũng toàn người tốt. Tất nhiên, giới trẻ ngày nay hiện đại, thông minh và sẵn trong tay nhiều kỹ năng, nhưng không ai có thể biết trước được điều gì mình sẽ gặp phải trên đường. Trong khi đó, những điều đã biết qua sách vở, truyền hình hay mạng in-tơ-nét chỉ là một phần rất nhỏ so với thực tế.
Theo ý kiến từ nhiều chuyên gia du lịch cũng như chuyên gia tâm lý, bản chất của "phượt" là mạo hiểm chứ không phải là liều mạng. Nếu như có sự chuẩn bị thật tốt và luôn đề cao cảnh giác, phòng ngừa mọi tình huống và bình tĩnh ứng phó thì "phượt" có thể mang lại những trải nghiệm, những cảm xúc đáng nhớ trong đời. Người trẻ chớ nên "phượt" theo phong trào, theo cảm tính để rồi tự đưa mình vào chỗ nguy hiểm, kể cả chỉ là những chuyến đi nhỏ trong đất nước hay hành trình dài ngày ra thế giới. Lòng nhiệt tình là cần thiết, song cần thiết hơn là không liều mạng, hãy tỉnh táo, khôn ngoan và thực tế trên bước đường chinh phục niềm đam mê của mình.
